Roland Jerzy (ok. 1900 lub 1903–1940), aktor. Był synem Teodora (zob.) i Heleny Marii z Szymborskich.
R. studiował prawo i nauki polityczne w Paryżu, gdzie pracował jako dziennikarz i urzędnik polskiego konsulatu. W r. 1929 wrócił do kraju i rozpoczął karierę aktorską. Związany był wyłącznie ze scenami Warszawy. Początkowo występował w teatrach rewiowych: od października 1929 do sierpnia 1931 w «Morskim Oku» (m. in. jako konferansjer), a w sezonie 1931/2 w «Wesołym Oku». Następnie przeszedł do teatrów dramatycznych i od kwietnia 1932 występował w Teatrze Narodowym, Nowym i Letnim; od r. 1934 grał także na innych scenach koncernu teatralnego Tow. Krzewienia Kultury Teatralnej, w sezonach 1936/7 i 1937/8, głównie w Teatrze Polskim i Małym, w sezonie 1938/9 znowu w Teatrze Narodowym. Wg Jana Kreczmara był to «jeden z czołowych amantów komediowych młodego pokolenia»; sukcesy odnosił także w repertuarze poważnym. Ważniejsze role to: tytułowa i Robert w komediach J. Devala „Stefek” i „Mademoiselle”, Wacław w „Zemście” A. Fredry, Julek w „Niedobrej miłości” Z. Nałkowskiej, Rousseau w „Lecie w Nohant” J. Iwaszkiewicza, George w „Naszym mieście” T. Wildera, Fonsio w „Weselu Fonsia” R. Ruszkowskiego. Grał też w kilku filmach („Bohaterowie Sybiru”, reżyseria M. Waszyński, 1936, „O czym marzą kobiety”, reżyseria A. Marten, 1937, „Szczęśliwa trzynastka”, reżyseria M. M. Czauski, „Zapomniana melodia”, reżysera K. Tom, 1938). Współpracował z Polskim Radiem jako autor tekstów, spiker i aktor, m. in. w pełnych humoru dialogach z Tadeuszem Bocheńskim. Był nadto autorem tekstów kabaretowych i piosenek, pisał felietony i poezje. W czasie okupacji niemieckiej podczas drugiej wojny światowej, był początkowo kelnerem. W r. 1940, podczas próby przedostania się za granicę, został przez Niemców aresztowany i osadzony w więzieniu w Muszynie, gdzie popełnił samobójstwo.
Pierwszą żona R-a była tancerka Alina Welińska, z którą miał syna Juliusza (1924–1977), aktora teatrów warszawskich, wieloletniego lektora i aktora Polskiego Radia; drugą żoną była Aniela z domu Miszczyk, 2. v. Dzwonkowska (1913–1983), najpierw tancerka rewiowa, następnie wieloletnia aktorka scen warszawskich.
Słown. Teatru Pol. (bibliogr., ikonogr., fot.); – Kwiatkowski M. J., Narodziny Polskiego Radia, W. 1972; tenże, Tu Polskie Radio Warszawa…, W. 1980; – Kreczmar J., Drugi notatnik aktora, W. 1971 (fot.); – „Stolica” 1983 nr 32.
Krystyna Zawadzka